شجره طیبه سادات میرسالاری

امام زاده عبدالله(ع)

این مزار كه از دیرباز با همین نام و به عنوان شخصیتی بارز از نسل امام موسی بن جعفر ـ علیهما السلام ـ مطرح بوده ، تطبیق بر مدفن جناب «عبدالله بن احمد الشعرانی بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ » می شود. و اما نتیجه بررسی های ما در این باره: به تصریح مورخین و علمای انساب امام موسی بن جعفر ـ علیهما السلام ـ فرزندی به نام «عبیدالله» داشته است.[1] اگر چه از مناقب و فضائل او در كتاب ها چیزی نقل نشده، اما ایشان مشمول گواهی فراگیر شیخ مفید ـ قدس سره ـ نسبت به فضل و منقبت تمام فرزندان موسی بن جعفر ـ علیهما السلام ـ است.[2] از تاریخ تولد، رحلت و مدفن جناب «عبیدالله بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ» در متون تاریخی و انساب چیزی نقل نشده، و فقط در «اورامان لهون» كه در بین مغرب و جنوب كردستان واقع است، در قریه ای به نام «كوسه هجیج» قبری است كه اهالی منطقه آن را «سلطان عبیدالله» برادر امام علی بن موسی الرضاـ علیه السلام ـ می دانند.[3] اما تا آن جا كه نگارنده تتبع كرده مدركی برای این مطلب نیافته است. والله العالم نام فرزندان «عبیدالله» از این قرار است: اسماء، زینب، فاطمه، جعفر، قاسم، علی، موسی، حسن، حسین، احمد و محمد.[4] همانطور كه در شجره امام زاده عبدالله مشاهده كردید، ایشان از فرزند زادگان جناب «محمد بن عبیدالله» است كه به محمد «یمانی» و یا «یمامی» معروف است.[5] به گفته تبار نگاران نسل «محمد بن عبدالله» تنها از طریق فرزندش به نام «ابراهیم» ادامه پیدا كرده است.[6] وی به ابراهیم الاكبر معروف بوده و در شهر مقدس مكه می زیسته است.[7] نسل ابراهیم بن محمد الیمانی (الیمامی) بن عبیدالله بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ از طریق دو فرزندش به نام های ابو جعفر محمد و احمد شعرانی ادامه پیدا كرده است.[8] احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبید الله بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ اولین فردی است كه از این سلسله موسوی به همدان مهاجرت كرده.[9] و در این شهر امارت و ریاست داشته است.[10] ظاهراً پسوند «شعرانی» در مورد «احمد» به جهت پرپشت بودن و به بسیاری موی او بوده نه این كه منسوب به مكانی باشد. جناب احمد شعرانی به دست قرامطه كه اعتقاداتی گمراه كننده داشتند به شهادت رسید.[11] و به گفته برخی از دانشمندان فن انساب، شهادت وی در راه مكه روی داده است.[12] احمد شعرانی پنج فرزند به نامهای ابوتراب علی، قاسم، ابواسحاق، ابراهیم، موسی و عبدالله داشته است.[13] به تصریح تبار نگاران «عبدالله بن احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن الموسی الكاظم ـ علیه السلام ـ » (امام زاده عبدالله) در همدان سكونت داشته است.[14] فرزندان عبدالله نیز در همدان بوده اند.[15] و در برخی از متون اصلی انساب چنین آمده كه جناب «عبدالله» را فرزندی به نام «ابو طالب محمد» بوده، و او نیز فرزند و فرزند زادگانی در این شهر داشته است[16] بنابر این باید یك تیره از علویان مهاجر و ساكن در همدان را سادات موسوی را از این شجره مباركه دانست. با توجه به سكونت این سید عالی قدر و امام زاده عظیم الشأن در همدان و با توجه به شهرت بین دانشمندان و قاطبه مردم مسلمان این دیار كه این بقعه مربوط است به امامزاده عبدالله از نسل موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ ما شخص مدفون در این بقعه مباركه را جناب «عبدالله بن احمد بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ » می دانیم. داخل بقعه دو مقبره دیده می شود كه یكی از آنها با كاشی سبز رنگ پوشیده شده و بر روی دیگری سنگ قدیمی مشاهده می شود كه به خط كوفی این آیه كریمه بر آن نوشته شده است: «شَهدَ اللهُ اَنّهُ لا الهَ الاّ هو وَ المَلائكَهُ وَ اُولوالعلْم قائماً بالْقسْط لا الهَ الاّ هُوَ العَزیزُ الحَكیمُ»[17] نگاشتن این آیه بر روی قبر نشانگر آن است كه جناب «عبدالله» از شخصیتهای بارز علمی و پیشوایان معنوی مردم بوده است. گمان ما بر این بوده و هست كه قبر دیگر مربوط به جناب «احمد شعرانی» پدر «عبدالله» است. و اگر هم در بین راه مكه و نه در خود همدان به دست قرامطه كشته شده باشد[18] انتقال جنازه این «امیر»[19] به جایگاه امارت و ریاستش بعید نیست. والله العالم [1]. الارشاد، ص 283، كشف الغمه، ج3، ص 26، بحارالانوار، ج48، ص 303, المجدی، ص 107و تهذیب الأنساب، ص 147. [2]. الارشاد، ص 284: «و لكل واحدٍ من ولد ابی الحسن موسی علیه السلام فضل و منقبه مشهوره و كان الرضا علیه السلام المقدم علیهم فی الفضل». [3]. ر. ك: تاریخ مردوخ، ج2/ ص 73 و جغرافیای كردستان/ ص 118 و 119. [4]. المجدی، ص 111 و نیز ر. ك: الأصیلی، ص 189. [5]. المجدی، ص 114، تهذیب الأنساب، ص 157، الشجره المباركه، ص 91، الأصیلی، ص 189، الفخری، ص 16 و عمده الطالب، ص 224. لازم به ذكراست «یمانی» منسوب به «یمن» و «یمامی» منسوب به «یمامه» است. [6]. عمده الطالب، ص 224، الاصیلی، ص 189، الشجره المباركه، ص 91، تهذیب الانساب، ص 157 و الفخری ص 17. [7]. الفخری، ص 17، الشجره المباركه، ص 91. [8]. عمده الطالب، ص 224, الفخری ص 17، الاصیلی، ص 189، الشجره المباركه، ص 91 و تهذیب الانساب، ص 157. [9]. الاصیلی، ص 189، الفخری، ص 17، و تهذیب الأنساب، ص 159. [10]. جامع الأنساب، ص 82. [11]. الفخری، ص 17، جامع الانساب، ص 82. [12]. الشجره المباركه، ص 91. [13]. الاصیلی، ص 189 و 190 و نیز ر. ك: الشجره المباركه، ص 92 و 91, تهذیب الانساب، ص 159 و الفخری، ص 18. [14]. المجدی، ص 114، الشجره المباركه، ص 92, عمده الطالب، ص 225، تهذیب الانساب، ص 159 و جامع الانساب، ص 82. [15]. الشجره المباركه، ص 92، الاصیلی، ص 189، عمده الطالب و جامع الانساب ص 82 و 83. [16]. تهذیب الانساب، ص 159. [17]. 18، آل عمران. «خدا به یكتایی خود گواهی می دهد كه جز ذات اقدس او خدایی نیست و فرشتگان و دانشمندان نیز به یكتایی او گواهند، او نگهبان عدل و درستی است. نیست خدایی جز او كه بر عالم توانا و به هر چیز داناست.» [18]. در این باره ر. ك: الفخری، ص 17، جامع الأنساب، ص 82, الشجره المباركه، ص 91. [19]. جامع الأنساب، ص 82.